ДА БИДЕМЕ ПОЧИТУВАНИ, САКАНИ И НАРЕЧЕНИ БРАЌА / DA BUDEMO POŠTOVANI, VOLJENI I DA SE ZOVEMO BRAĆOM

ИНТЕРВЈУ: Борче Величковски, претседател на Народното собрание на македонското национално малцинство во Србија

Како ја оценувате положбата на македонското национално малцинство во Србија?

Земајќи го впредвид фактот по кој македонската национална заедница пред точно дваесет години започна со своето институционално организирање, морам да приметам, дека и покрај кусиот период се остварени видливи и неповратни резултати. Сето тоа се должи пред се на дејствувањето на македонските организации во Србија, а пак нивното постоење се должи на искрената подршака од страна на Србија како држава сите национални заедници да живеат во добри односи, мешусебно и со мнозинскиот народ од една страна, но и да не ги забораваат своите корени, својата традиција, култура и историја од друга страна. Сето тоа придонесува положбата на македонското национално малцинство во србија да биде оценета како задоволителна, односно добра.

Има ли отворени прашања меѓу двете земји кои треба да се решат за да се подобри оваа состојба?

Двете држави, и домицилната и матичната немаат поголеми чуствителни прашања. Секако може да се спомене правото на вероисповест, но бидејќи станува збор за секуларни држави оставаме тие прашања меѓусебно да ги решат самите цркви. Државите од друга страна меѓусебно имаат изградена взаемна почит, изградени билатерални односи и пријателство а народите, можам слободно да кажам и братство.

Како живеат Македонците во Србија?

Всушност ни полошо ни подобро него и било кое друго национално малцинство, вклучувајќи го тука и мнозинскиот српски народ, што во превод значи, онака колку е моќта на државата Србија да ги обезбеди сите нешта за секој еден граѓанин.

Дали се и колку тој живот разликува од животот во татковината?

Генерално не. Нашите судбини на Балканот се неповратливо поврзани и можам да кажам дека во рамки на стопанскиот живот но и во рамки на остварување на правата на малцинствата, српското во нашата матица и македонското во Србија се различни, но сепак суштински блиски и сосема слични.

Дали има жалби за дискриминација врз основа на етничка припадност?

Не. Барем не нешто што би заслужувало да биде окарактеризирано како дискриминација. Општепознато е дека на секаое анкетирање Србите како мнозински народ високо ги оценуваат Македонците и во Србија и вон неа, како братски и пријателски народ.

Дали имало претходно и, ако имало, како се решавале овие проблеми?

Како што реков, нема жалби на дискриминација.

Колку припадници на македонското национално малцинство се официјално во Србија?

Во Република Србија според статистичките податоци живеат точно 22755 припадници на македонското национално малцинство.

Дали се проценува дека ги има повеќе отколку според пописот и ако е така, кои се причините за тоа?

Се смета дека оваа бројка е повеќеструко поголема, а според оценките на опсе, кои се секако неофициелни, се проценува дека на овие простори живеат и цели 200.000 македоци. Причините се повеќе него јасни. Ако се знае дека разликата од пописот во 1991 година и пописот во 2002 година изнесуваше 41,3% во минус за македонското национално малцинство, јасно е дека опаѓањето на бројките се всушност последица на тогашната асимилација, неснаоѓањето на македонскиот народ во новата улога на национално малцинство, тогашните негативни истапи на поедини политичари и слично. Се надеваме дека пописот во 2022 година ќе ја сподобри оваа слика.

Какви се односите со матичната земја?

Во принцип нашите односи се пред се институционални. Земајќи во предвид дека секој Македонец во Србија си имаа своја фамилија во матичната земја секао дека постојат и односи кои се развиваат на сосема друго рамниште. Но институционалните односи, пред се на Националниот совет на македонското национално малцинство во Србија како чадорна организација на Македонците, со институциите во матицата се генерално гледано добри ако го оценуваме севкупниот период од последните дваесет години.

Дали има директни врски и помош на македонската заедница во Србија и во што се огледа таа?

Во финансијска смисла не. Во логистичка, донекаде. Во кадровска многу малце. Како заедница испраќаме припадници на македонското национално малцинство на бесплатни студии во матицата. Нивното министерство за образование и наука распишува конкурс за доделување на студентските стипендии за странски државјани за секоја година, наназад петнаесет години. Според конкурсот се доделуваат околу 50 студентски стипендии на странски државјани, кои немаат македонско државјанство, а се со македонско потекло и живеат во Албанија, Бугарија, Србија, Босна и Херцеговина, Хрватска, Словенија, Турција, Романија, Црна Гора и Грција. Досега исптаивме околу 150 студенти.

Од друга страна понекогаш нашите дечиња кои го учат предметот „Македонски јазик со елементи на националната култура„ учествуваат во кампот „Ја сакам Македонија„ , а понекогаш ќе пристигнат и книги на македонски од област на белетристика за нашите библиотеки. Министерството за надворешни работи на нашата матица исто така годишно ги повикува сите заинтересирани организации, здруженија и поединци, кои потекнуваат од редовите на дијаспората, да поднесат проектни пријави од интерес за припадниците на македонските национални заедници во иселеништво. Тоа е, горе-доле се онаа што нашава заедница во Србија го ползувала досега.

Дали сте задоволни од моменталната врска со матицата?

Секогаш може подобро.

Колку добрососедските односи меѓу Македонија и Србија придонесуваат за положбата и животот на Македонците во Србија?

Секако многу. Особено земајќи впредвид дека уште 2004 година тогашната Република Србија и Црна Гора и Република Македонија, меѓусебно потпишаа меѓудржавен договор за остварување, следење и имплементација на правата на српското и црногорското национално малцинство во Република Македонија и македонското национално малцинство во Република Србија. Овој меѓудржавен договор, кој има сила појака од секој закон во обете држави, освен најголемиот законски акт уставот, ратифициран е во парламентите на двете држави во 2005 година.

Политичко учество во Србија и Македонија.

Како национален совет не се мешаме во политиката. Секако дека е потребна партиципација во јавниот живот и на едниот и на другиот народ во земјите каде што живеат.

Актуелната состојба во татковината и дали и како таа се одразува во животот на Македонците во Србија?

Генерално, актуелната состојба во матицата не влијае во некој посериозен аспект на припадниците на македонското национално малцинство во Србија.

Прашање за зачувување на јазикот и традицијата. Дали сте задоволни од моменталната состојба? Може ли подобро и како? Дали се овозможува образование на македонски јазик? (Ако е така, дали е задоволително, ако не, зошто нее и како да се тоа промени)

На овој сплет на прашања ќе се обидам да одговорам со сплет на одговори од четирите области кои се во надлежност на националниот совет на македонското национално малцинство, а кои во последни време често повторувам. Националниот совет на македонското национално малцинство, како чадорна институција и главно представничко тело на македонците во србија и покрај тешката состојба условена од пандемијата на вирусот ковид -19, оствари запазливи, во некој области дури и исклучителни резултати, замејаќи го во предвид и фактот дека работеше со речиси слични средства како и изминатите десетина години.

Можат да се издвојат резултатот во областа на образованието бидејќи со ангажман на советот, одборот за образованието и нашите неуморни членови, продолжи изучувањето на предметот „Македонски јазик со елементи на националната култура„ во Јабука, Качарево, Лесковац, Богоевце, Вршац, Гудурица, Хајдучица, Пландиште и Нови Сад, со тенденција на отварање на нови училишта. Бројките на децата кои го изучуваат овој предмет и покрај тешките услови не се намалени, а во училиштата во Лесковац и Богоевце оваа година се дури и рекордни.

Покрај пандемијата, можам да истакнам дека примамлива и занимлива беше и културната понуда на македонската национална заедница во Србија. Со успех се одржаа традиционалните „денови на македонската култура„ во нови сад, ниш и белград и низа други активности во склоп на програмата на манифестацијата „себеси во походи„.

qrf

Секако не се одстапи ни од проверените манифестации, како што се „гравче на тавче„, „средба на гајдаџии„, „гоцеви денови„, прослава на националните празници, пред се илинден, активностите на здруженијата „илинден„ од јабука, „вардар„ од качарево, „никола карев„ од панчево и секако центарот за заштита на традицијата и посебноста „тоше проески„ и куд „васил хаџиманов„.

Се случија и некој нови проекти како што се концерт на културно-уметнички друштва на различни национални заедници во Јабука, ревија на македонски носии во Качарево, како и голем број на други манифестации за кои би требало повеќе простор сите да се набројат и пак веројатно некоја би испуштил.

На директен или индиректен начин Националниот совет финансијски, логистички или кадровски во тек на годината помогна околу сто, а можно и повеќе проекти на здруженијата на Македонци или на организациите чиј што е оснивач. Информирањето на Македонски јазик беше постојано и во висина на предходните години, а во одредени проекти и преку тоа.

Нашите емисии на РТВ Војводина „Македонско сонце„ и радио емисијата „Македониум„ се општепознати, а се попознати стануваат и емисиите „Во духот на Македонија„, (некогашната емисија „Банатско сонце„) на РТВ Панчево и емисијата „Убавините на Македонија„ на регионалната РТВ Дунав. Една од новините е и емитирање на емисијата „Македонска разгледница„, која успешно се емитира во Врање.

НИУ „Македонско информативен и издавачки центар„ со нов менаџмент и лидерство започна голем број на нови проекти. Повторно почна да го печати детското списание „Sуница„, а списанието „Видело„ доби нов изглед. Новост е часописот за млади „Македон„ а во подговтовка се и нов портал кој за идеја има да ги обедини активностите на заедницата на едно место. Тука се и други бројни проекти кои ќе имаат траен карактер, а за кои допрва ќе стане збор.

Друштвото на новинари „Мак-инфо„, во соработка со „Форумот на млади Македонци„, како организации кои се основани и финансијски и логистички помогнати од страна на Националниот совет, благодарејќи на луѓето кои ги предводат, исчекориа со прегршт на квалитетни проекти кои резултираа со продукција на првата двојазична представа „Ветер во тапетите„, портал со резлични медиумски содржини кој е во подготовка, бојанка за најмладите припадници на нашето малцинство, а беа продукционо помогнати и изработките на двата спота на групата „Велион„ која на специфичен начин ги обработува македонските народни и изворни песни.

Соработката со нашиот најчитан неднелник „Панчевац„ на изработка на мултијазичниот додаток, доби една нова динамика со нови вести и содржини. Исто така и фондацијата „Македонско сонце„ имаше доста занимливи проекти, за кои се известуваше во медиумите.

Областа на службената употреба на јазикот и писмото е област која има свои законитости и во таа насока се продолжени сите од порано започнати активности на советот. Активностите во оваа област се бавни, но со траен капацитет. Од друга страна нашиот совет ја предводи координацијата на националните совети на националните малцинства, а од скоро како председател станав член во посебната работна група за подготовка на текстот на предлогот на акциониот план за остварување на правата на националните малцинства, а и други наши членови се позиционираа во одредени работни тела и комисии. Посебно ми е задоволство што започнува со работење на комисијата за следење на меѓудржавниот договор за следење на правата на македонското малцинство во србија и српското малцинство во нашата матична држава.

Што донесе пандемијата на вирусот Ковид 19? Дали нешто се промени? Како го коментирате процесот на вакцинација на припадниците на македонското национално малцинство, но и доаѓањето на голем број граѓани на Македонија во Србија за вакцината?

Пандемијата не донесе секако ништо добро. Но националните малцинства го дадоа својот придоенс во борбата со оваа пошаст. Познато е дека координацијата на Националните совети на националните малцинства во Србија со која што во името на македонсакиот Национален совет јас председавам, во соработка со останатите национални совети на националните малцинства, министерството за човекови и малцински права и општествен дијалог спроведе кампања за вакцинација против ковид-19 во Србија, а за припадниците на малцинствата во државата.

Како што беше порано соопштено од министерството, кампањата е организирана во рамките на програмата „Инклузија на ромите и другите маргинализирани групи во Србија“ која ја спроведува Министерството со поддршка на ГИЗ и Националните совети. „Целта на кампањата е да се заштити правото на живот и правото на здравје на населението во Република Србија, со фокус на припадниците на националните малцинства“. Идејата беше да се пренесе пораката за важноста на имунизацијата и таа да допре до сите граѓани на Србија на нивниот мајчин јазик, без разлика дали нивниот јазик е во официјална употреба и без разлика на местото на живеење. Досега во Република Србија е вакцинирано околу 50 отсто од населението, што укажува дека се уште не се исполнети условите за колективен имунитет кој е од витално значење за сузбивање на епидемијата. Како дел од кампањата, за потребите на 23 заедници, поделени се повеќе од 44.700 флаери на 17 јазици, 1.200 постери беа дистрибуирани до Националните совети на националните малцинства во нивното седиште, како и 21 џингл за радио емитување и 21 анимиран филм.

Секако ја поздравувам подршката на Србија во вакцини, тогаш кога тоа на нашта матична држава и беше најпотребно.

Дали и колку иницијативата Отворен Балкан ќе ја промени ситуацијата и можеби ќе ја подобри размената на луѓе, знаење и добра?

qrf

Секако активностите на иницијативата „Отворен Балкан„ и самиот проект се од историско значење. Очекуваме дека ваков еден потег ќе ги приближи засега трите, а се надеваме на уште држави во ној сојуз, во нивната желба да живеат во меѓусебна толеранција, економска слобода и заеднички соживот.

Според вас, кој е најголемиот придонес на припадниците на македонското национално малцинство за културниот идентитет на двата народа (Србите и Македонците)?

Различноста. Ние во Војводина имаме обичај да кажеме дека богатството е во различноста. Секое национално малцинство е всушност по еден различен цвет во букетот наречен Србија.

Кога ќе ги споредите македонското и другите национални малцинства во Србија, дали има разлики и кои се тие?

Како што истакнав , разликата е само во различноста, а таа е всушност и нештото што не спојува и нешто што е најскапоцено.

Според вас, кој е идеалот кон кој мора да се стремат двата народа, но и другите соседни национални малцинства и дали е лесно да се постигне?

Идеалите кон кои стремиме веќе ги живееме, а тоа е нашите два народа да се почитуваат, да се сакаат и да се нарекуваат братски. Треба само да продолжииме да работиме на тоа упорно и неисцрпно.

INTERVJU: Borče Veličkovski, predsednik NS makedonske nacionalne manjine u Srbiji

Kako ocenjujete položaj makedonske nacionalne manjine u Srbiji?

S obzirom na to da je makedonska nacionalna zajednica započela svoje institucionalno organizovanje pre tačno dvadeset godina, moram da primetim da su i pored kratkog perioda postignuti vidljivi i nepovratni rezultati. Sve ovo je prvenstveno zasluga aktivnosti makedonskih organizacija u Srbiji, a za njihovo postojanje je zaslužna iskrena podrška Srbije kao države da sve nacionalne zajednice žive u dobrim odnosima, međusobno i sa većinskim narodom s jedne strane, ali i da ne zaborave svoje korene, svoju tradiciju, kulturu i istoriju sa druge strane. Sve ovo doprinosi da se položaj makedonske nacionalne manjine u Srbiji oceni kao zadovoljavajući, odnosno dobar.

Ima li nekih otvorenih pitanja između dve države koje bi trebalo rešiti kako bi se taj položaj popravio?

Obe države nemaju velikih osetljivih pitanja. Naravno, može se pomenuti i pravo na veru, ali pošto je reč o sekularnim državama, ta pitanja ostavljamo da rešavaju same crkve. Države su sa druge strane izgradile međusobno poštovanje, izgradile bilateralne odnose i prijateljstvo a narodi, mogu slobodno reći i bratstvo.

Kako žive Makedonci u Srbiji?

U stvari, ni gore ni bolje od bilo koje druge nacionalne manjine, uključujući tu i većinski srpski narod, što u prevodu znači, onoliko kolika je moć države Srbije da svakom pojedinom građaninu obezbedi sve.

Da li se i koliko taj život razlikuje od života u matici?

Generalno ne. Naše sudbine na Balkanu su nepovratno povezane i mogu reći da su u okviru privrednog života ali i u ostvarivanju prava manjina, srpske u našoj otadžbini i makedonske u Srbiji različita, ali ipak suštinski bliska i prilično slična.

Ima li žalbi na diskriminaciju po pitanju nacionalne pripadnosti?

Ne. Barem ne nešto što zaslužuje da bude okarakterisano kao diskriminacija. Poznato je da u svakoj anketi Srbi kao većinski narod visoko cene Makedonce i u Srbiji i van nje, kao bratski i prijateljski narod.

Da li ih je bilo ranije i, ako jeste, kako su ti problemi rešavani?

Kao što sam rekao, nema pritužbi na diskriminaciju.

Koliko je pripadnika makedonske nacionalne manjine zvanično u Srbiji?

Prema statistici, u Republici Srbiji živi tačno 22.755 pripadnika makedonske nacionalne manjine.

Da li se procenjuje da ih je više nego li po popisu i ako jeste, koji su razlozi za to?

Smatra se da je ovaj broj višestruko veći, a prema procenama opse, koje su svakako nezvanične, procenjuje se da na ovim prostorima živi čak 200.000 Makedonaca. Razlozi su više nego jasni. Ako znamo da je razlika između popisa iz 1991. i popisa 2002. bila 41,3% minus za makedonsku nacionalnu manjinu, jasno je da je pad brojnosti zapravo posledica tadašnje asimilacije, nesnalaženje makedonskog naroda u novoj ulozi nacionalne manjine, tadašnji negativni nastupi pojedinih političara i sl. Nadamo se da će popis 2022. poboljšati ovu sliku.

Kakvi su odnosi sa zemljom maticom?

U principu, naši odnosi su pre svega institucionalni. S obzirom da svaki Makedonac u Srbiji imao svoju familiju u matičnoj zemlji, čini se da postoje odnosi koji se razvijaju na sasvim drugom nivou. Ali institucionalni odnosi, pre svega Nacionalnog saveta makedonske nacionalne manjine u Srbiji, kao krovne organizacije Makedonaca, sa institucijama u matici su generalno dobri ako ocenjujemo ukupan period od poslednjih dvadesetak godina.

Da li postoje direktne veze i pomoć makedonskoj zajednici u Srbiji i u čemu se ona ogleda?

U finansijskom smislu ne. U logistici, donekle. U osoblju vrlo malo. Kao zajednica šaljemo pripadnike makedonske nacionalne manjine na besplatne studije u maticu. Njihovo Ministarstvo prosvete i nauke raspisuje konkurs za dodelu studentskih stipendija stranim državljanima svake godine u proteklih petnaest godina. Prema konkursu, oko 50 studentskih stipendija dodeljuje se stranim državljanima koji nemaju makedonsko državljanstvo, ali su makedonskog porekla i žive u Albaniji, Bugarskoj, Srbiji, Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj, Sloveniji, Turskoj, Rumuniji, Crnoj Gori i Grčkoj. Do sada smo ispitali oko 150 učenika.

S druge strane, nekada naša deca koja uče predmet „Makedonski jezik sa elementima nacionalne kulture“ učestvuju u kampu „Volim Makedoniju“, a nekada dobijemo i knjige na makedonskom jeziku iz oblasti beletristike, za naše biblioteke. Ministarstvo spoljnih poslova naše zemlje takođe svake godine poziva sve zainteresovane organizacije, udruženja i pojedince, iz redova dijaspore, da podnesu projektne prijave od interesa za pripadnike makedonskih nacionalnih zajednica u dijaspori. Ovo je, manje-više sve ono što je naša zajednica u Srbiji do sada koristila.

Jeste li zadovoljni trenutnim odnosom matice?

Uvek može bolje.

Koliko dobrosusedski odnosi između Makedonije i Srbije doprinose položaju i životu Makedonaca u Srbiji?

Svakako mnogo. Posebno imajući u vidu da su 2004. godine tadašnje Republika Srbija i Crna Gora i Republika Makedonija potpisale međudržavni sporazum o ostvarivanju, praćenju i sprovođenju prava srpske i crnogorske nacionalne manjine u Republici Makedoniji i makedonske nacionalne manjine u Republici Srbiji. Ovaj međudržavni sporazum, koji ima jaču snagu od bilo kog zakona u obe zemlje, osim najvećeg pravnog akta, ustava, ratifikovan je u parlamentima obe zemlje 2005. godine.

Političko učešće u Srbiji i Makedoniji.

Mi se kao Nacionalni savet ne mešamo u politiku. Naravno, potrebno je učešće u javnom životu oba naroda u zemljama u kojima žive.

Aktuelna situacija u matici i da li se i kako ona preslikava na život Makedonaca u Srbiji?

Uopšteno govoreći, trenutno stanje u matici ne utiče ni na jedan ozbiljniji aspekt pripadnika makedonske nacionalne manjine u Srbiji.

Pitanje očuvanja jezika i tradicije. Da li ste zadovoljni aktuelnim stanjem? Da li bi moglo da bude bolje i kako? Da li je omogućeno obrazovanje na makedonskom? (Ako jeste da li je ono zadovoljavajuće, ako nije, zašto nije i kako da se to promeni).

Na ovaj set pitanja pokušaću da odgovorim setom odgovora iz četiri oblasti koje su u nadležnosti Nacionalnog saveta makedonske nacionalne manjine, a koje u poslednje vreme često ponavljam.

Nacionalni savet makedonske nacionalne manjine, kao krovna institucija i glavno predstavničko telo Makedonaca u Srbiji, uprkos teškoj situaciji uslovljenoj pandemijom virusa covid-19, postigao je značajne, u nekim oblastima čak i izuzetne rezultate, uzimajući u vidu činjenicu da je funkcionisalo gotovo istim sredstvima kao i prethodnih deset godina.

Rezultat u oblasti obrazovanja može se izdvojiti jer je angažovanjem saveta, odbora za prosvetu i naših neumornih članova nastavljeno izučavanje predmeta „Makedonski jezik sa elementima nacionalne kulture“ u Jabuci, Kačarevu, Leskovcu, Bogojevcu, Vršcu, Gudurici, Hajdučici, Plandište i Novi Sad, sa tendencijom otvaranja novih škola. Broj dece koja uče ovaj predmet, uprkos teškim uslovima, nije opao, a u školama u Leskovcu i Bogojevcu ove godine su čak rekordni.

I pored pandemije, mogu da istaknem da je kulturna ponuda makedonske nacionalne zajednice u Srbiji bila primamljiva i zanimljiva. U Novom Sadu, Nišu i Beogradu uspešno su održani tradicionalni „Dani makedonske kulture” i niz drugih aktivnosti u okviru programa manifestacije „Sebi u pohodima”.

Naravno, nismo odstupili od proverenih manifestacija, kao što su „gravče na tavče“, „susret gajdaša“, „Gocevi dani“, obeležavanje državnih praznika, posebno Ilindena, aktivnosti udruženja „Ilinden“ iz Jabuke, „Vardar“ iz Kačareva, „Nikola Karev“ iz Pančeva i naravno centar za zaštitu tradicije i posebnosti „Toše Proeski“ i KUD „Vasil Hadžimanov“.

Bilo je i novih projekata poput koncerta kulturno-umetničkih društava različitih nacionalnih zajednica u Jabuci, revije makedonske nošnje u Kačarevu, kao i niza drugih događaja za koje bi trebalo odvojiti više prostora i verovatno bi opet neki propustio.

Direktno ili indirektno, Nacionalni savet je, finansijski, logistički ili kadrovski, tokom godine pomogao oko stotinu, a moguće i više projekata udruženja Makedonaca ili organizacija čiji je osnivač.

Informisanje na makedonskom jeziku bilo je konstantno u količini kao i prethodnih godina, i u pojedinim projektima i više. Naše emisije na RTV Vojvodina „Makedonsko sunce“ i radio emisija „Makedonijum“ su društveno poznate, a sve poznatije postaju i emisije „U duhu Makedonije“ (bivša emisija „Banatsko sunce“) na RTV Pančevo i emisija „Lepote Makedonije“ na regionalnoj RTV Dunav. Jedna od novina je i emitovanje emisije „Makedonska razglednica“, koja se uspešno emituje u Vranju.

NIU „Makedonski informativno-izdavački centar“ sa novim rukovodstvom i manadžmentom započeo je niz novih projekata. Ponovo je počeo da štampa dečji časopis „Zunica“, a časopis „Videlo“ dobio je novi izgled. Novina je omladinski časopis „Makedonac“ i u pripremi je novi portal koji ima ideju da objedini aktivnosti zajednice na jednom mestu.

Brojni su drugi projekti koji će imati trajni karakter, a o kojima će se tek razgovarati. Udruženje novinara „mak-info“, u saradnji sa „Forumom mladih Makedonaca“, kao organizacije koje je osnovao i finansijski i logistički pomaže Nacionalni savet, zahvaljujući ljudima koji ih vode, krenuli su u niz kvalitetnih projekata koji su rezultirali izradom prve dvojezične predstave „Vetar u tapetama“, portala sa raznovrsnim medijskim sadržajem koji je u pripremi, bojanke za najmlađe pripadnike naše manjine i produkcije dva spota grupe „Velion“ koja na specifičan način obrađuje makedonske narodne i izvorne pesme.

Saradnja sa našim najčitanijim nedeljnikom „Pančevac” na izradi višejezičnog dodatka dobila je novu dinamiku sa novim vestima i sadržajem. Takođe, fondacija „Makedonsko sunce“ imala je mnogo zanimljivih projekata o kojima su mediji izveštavali.

Oblast službene upotrebe jezika i pisma je oblast koja ima svoje zakone i u tom pravcu su nastavljene sve ranije započete aktivnosti Saveta. Aktivnosti u ovoj oblasti su spore, ali sa trajnim kapacitetom. Sa druge strane, naš Savet vodi koordinaciju nacionalnih saveta nacionalnih manjina, a nedavno sam kao predsedavajući postao član posebne radne grupe za pripremu teksta nacrta Akcionog plana za ostvarivanje prava nacionalnih manjina, a i drugi naši članovi su pozicionirani u određenim radnim telima i komisijama. Posebno me raduje što počinje sa radom komisija za praćenje međudržavnog sporazuma za praćenje prava makedonske manjine u Srbiji i srpske manjine u našoj matičnoj zemlji.

Šta je donela pandemija kovid 19 virusa? Da li se nešto promenilo? Kako komentarišete proces vakcinacije pripadnika makedonske nacionalne manjine, ali i dolazak mnogih građana Makedonije u Srbiju po vakcinu?

Pandemija sigurno nije donela ništa dobro. Ali nacionalne manjine su doprinele borbi protiv ove pošasti. Poznato je da je koordinacija Nacionalnih saveta nacionalnih manjina u Srbiji, kojim predsedavam u ime Nacionalnog saveta Makedonaca, u saradnji sa ostalim nacionalnim savetima nacionalnih manjina, Ministarstva za ljudska i manjinska prava i socijalni dijalog sprovelo kampanju vakcinacije protiv Covid-19 u Srbiji a za pripadnike manjina u zemlji.

Kako je ranije saopšteno iz Ministarstva, kampanja se organizuje u okviru programa „Inkluzija Roma i drugih marginalizovanih grupa u Srbiji“ koji Ministarstvo sprovodi uz podršku GIZ-a i Nacionalnih saveta.

„Cilj kampanje je zaštita prava na život i prava na zdravlje stanovništva u Republici Srbiji, sa fokusom na pripadnike nacionalnih manjina. Ideja je bila da se poruka o važnosti imunizacije prenese i do svih građana Srbije na maternjem jeziku, bez obzira da li je njihov jezik u službenoj upotrebi i bez obzira na mesto stanovanja.

U Republici Srbiji do sada je vakcinisano oko 50 odsto stanovništva, što ukazuje da se još nisu stekli uslovi za kolektivni imunitet koji je od vitalnog značaja za suzbijanje epidemije. U okviru kampanje, za potrebe 23 zajednice, podeljeno je više od 44.700 flajera na 17 jezika, podeljeno je 1.200 plakata Nacionalnim savetima nacionalnih manjina u njihovim sedištima, kao i 21 radio džingl i 21 animirani film.

Naravno, pozdravljam podršku Srbije u vakcinama, kada je našoj matičnoj zemlji bila najpotrebnija.

Da li će i koliko inicijativa Otvoreni Balkan promeniti stanje i možda poboljšati razmenu ljudi, znanja, dobara?

Naravno, aktivnosti inicijative „Otvoreni Balkan” i sam projekat su od istorijskog značaja. Očekujemo da će ovakav potez približiti dosadašnje tri, a nadamo se i više zemalja u novom savezu, u njihovoj želji da žive u međusobnoj toleranciji, ekonomskoj slobodi i suživotu.

Šta je po vama najveći doprinos pripadnika makedonske nacionalne manjine kulturnom identitetu oba naroda (i Srba i Makedonaca)?

Raznolikost. Mi u Vojvodini imamo običaj da kažemo da je bogatstvo u različitosti. Svaka nacionalna manjina je zapravo drugačiji cvet u buketu koji se zove Srbija.

Kad poredite makedonsku i druge nacionalne manjine u Srbiji, ima li razlike i koje su one?

Kao što sam istakao, razlika je samo u razlici, a ona je zapravo ono što nas spaja i nešto što je najdragocenije.

Koji je po vama ideal kojem oba naroda, ali i druge susedske nacionalne manjine, moraju težiti i da li ga je lako dostići?

Mi već živimo ideale kojima težimo, a to je da se naša dva naroda poštuju, da se vole i da se zovu bratski. Samo treba da nastavimo da radimo na tome istrajno i neiscrpno.

Ovaj projekat sufinansiran je sredstvima Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.