KOD NIŠA OTKRIVENI NAJSTARIJI FOSILI NEANDERTALACA U SRBIJI
U pećini Velika Balanica u Sićevačkoj klisuri kod Niša otkrivena su četiri zuba koja su pripadala najmanje dvema neandertalskim individuama (odrasla i dete), saopštili su sa Filozofskog fakulteta u Beogradu.
Analiza zuba objavljena je u časopisu Journal of Human Evolution od strane međunarodnog tima stručnjaka iz Srbije i Kanade, koju vode profesori Dušan Mihailović sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu i prof. Mirjana Roksandić sa Univerziteta u Vinipegu (Kanada).
Istraživanja su sprovedena u okviru rada na projektu NEEMO Fonda za nauku Republike Srbije.
Zubi su datirani na pre oko 300 hiljada godina, što ih čini najstarijim fosilima neandertalca (Homo neanderthalensis) u istočnoj Evropi i drugim najstarijim ljudskim fosilima u Srbiji, tek nešto mlađim od pola miliona godina stare donje vilice čoveka iz Male Balanice otkrivene 2007. godine.
Do sada su ostaci neandertalca u Srbiji bili identifikovani samo na jednom lokalitetu, obližnjoj pećini Pešturina, u kojoj su 2015. godine otkriveni jedan zub i fragmentovana kost podlaktice neandertalca.
Najdrevniji ostaci neandertalaca, starosti između 300-500 hiljada godina, identifikovani su na području zapadne Evrope, a vremenom se njihov areal proširio sve do zapadne Azije.
Njihovo prisustvo u Velikoj Balanici pre oko 300 hiljada godina predstavlja najraniji dokaz njihovog širenja prema istoku.
Zubi iz Velike Balanice su pronađeni u asocijaciji sa tragovima ognjišta i kamenim alatkama za obradu kože poznatim kao postruške tipa Kina (Quina).
Za razliku od fosilnih ostataka, najstarije alatke ovog tipa potiču sa istoka, sa nalazišta koja pripadaju ašelsko-jabrudijenskom kompleksu (iz perioda pre 400-200 hiljada godina), dok se u zapadnoj Evropi javljaju mnogo kasnije.
To pokazuje da je na teritoriji Balkana pre 300 hiljada godina najverovatnije došlo do kontakta evropskih i bliskoistočnih populacija.
Još uvek se ne može reći sa sigurnošću da li do širenja kulturnih inovacija došlo migracijama ljudi ili razmenama ideja između zajednica, niti možemo identifikovati izvorne nosioce ove tehnologije (nije jasno da li su u pitanju neandertalci ili druge vrste ljudi).
Izvesno je, međutim, da su ove inovacije dovele do konačnog uobličavanja kulturnih obrazaca karakterističnih za srednji paleolit – period koji predstavlja jednu od prekretnica u ranoj praistoriji čovečanstva.
Arheološka istraživanja pećina u blizini Niša (Pešturina, Mala i Velika Balanica) vrše se u saradnji Filozofskog fakulteta u Beogradu i Univerziteta u Vinipegu, a finansira ih Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije.
Journal of Human Evolution je jedan od vodećih časopisa koji objavljuje radove iz oblasti evolucije čoveka.
