Istorijski arhiv “Timočka krajina” u Zaječaru jedan je od najstarijih u Srbiji i jedna od najstarijih ustanova kulture u Timočkoj krajini. Osnovan je 15. aprila 1948. godine, nadležan tada za Zaječarski i Borski okrug. Danas u svojoj nadležnosti ima opštine Boljevac I Knjaževac I Grad Zaječar. Svih ovih godina čuva i štiti značajnu arhivsku građu.

Arhivsku građu čuvamo u deopu, depo arhiva je na 1.000 kvadrata, moderan je, opremljen, namenski izgrađen 1992. godine. Prepunjen u ovom trenutku, za ovih 30 godina prikupljena je građa četiri i po kilometra duga, odnosno 45 hiljada registratora koji čuvaju istoriju Timočke krajine i ovog kraja od zaborava, kaže direktor Istorijskog arhiva “Timočka krajina” Zaječar Velibor Todorov.

Zgrada u kojoj se danas nalazi Istorijski arhiv sagrađena je 1932. godine kao građanska kuća za stanovanje Milana Savića, vlasnika rudnika “Sveti Sava” u Bogovini, jednog od
najvećih bogataša u to vreme. On je tu zgradu dao u miraz svom zetu, uglednom advokatu Predragu Nikoliću. Zgrada je krajem decembra 1978. godine otkupljena od tadašnjih vlasnika za potrebe Isotrijskog arhiva-.

Od samog osnivanja Arhiv imao je problema sa smeštajem, pošto je prostor delio sa Narodnim muzejem.

Arhivska građa raspoređena je u 579 fondova i zbirki. Najstariji dokument koji se čuva je turska tapija – testament koji potiče iz 1789. godine.

Tako da arhiv čuva građu koja govori o istoriji Timočke krajine za poslednjih 200 godina. Mali je korpus građe s kraja 18. veka i početka 19. veka. Više je građe za period od 1833. godine. Tada je Timočka krajina oslobođena od osmanske vlasti i priključenja Kneževini Srbiji. 1833. izgrađuje se lokalna vlast i taj proces se može pratiti u arhivskoj građi, kaže istoričar i arhivista Istorijskog arhiva “Timočka krajina” Zaječar Nikola Milutinović.

***Ovaj projekat sufinansiran je sredstvima Grada Zaječara. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.