Секој има право дa на својот мајчин јазик расте, да се развива, да се образува, информира и културно да се збогатува! На Меѓународниот ден на мајчиниот јазик, ова го истакнува Благе Петрушевски, претседател на Здружението „Вардар“ – Ниш, кое ги обединува припадниците на македонската национална заедница, но и припадниците на другите народи.

Во своевиден проглас на Здружението Вардар по повод овој ден, потпишан од Петрушевски, се наведува дека сакаат да потсетат „како македонското национално малцинство во Србија го остварува правото да го користи својот мајчин јазик во образованието, културата и информирањето“.

ЗДРУЖЕНИЕ НА ГРАЃАНИТЕ НА МАКЕДОНСКОТО НАЦИОНАЛНО МАЛЦИНСТВО НА НИШАВСКАТА ОКОЛИЈА „ВАРДАР“ НИШ ЗА МЕЃУНАРОДНИОТ ДЕН НА МАЈЧИНИОТ ЈАЗИК 21 ФЕВРУАРИ И ЗА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Без разлика дали сте припадник на мнозинска или малцинска нација, секој има право да може да го користи својот мајчин јазик, да се информира на него, да се образува на него и да ги задоволува своите културни потреби, а со тоа и да го негува јазикот на заедницата на која и припаѓа. Припадниците на македонското национално малцинство во Србија ги уживаат овие права.

Да потсетиме, Генералното собрание на УНЕСКО го прогласи 21 февруари 1999. година за Меѓународен ден на мајчиниот јазик. Прогласен е во спомен на студентите кои беа убиени на 21 февруари 1952 година во Дака, во источен Пакистан (сега Бангладеш), бидејќи протестираа затоа што нивниот мајчин јазик не беше прогласен за официјален.

Здружението на граѓани на македонското национално малцинство од Нишавската околија „Вардар“ Ниш сака да го одбележи овој ден во оваа година, во која се одбележува 20 години постоење и работа на Здружението, да ги истакне сите убавини и значење на современиот мајчин јазик – македонскиот, на кој сме многу горди а кој во Ниш го зборуваат околу 1000 граѓани.

По тој повод, за да не се заборави, би сакале да ги пренесеме следните информации за нашиот мајчин јазик – македонскиот.

ПОТЕКЛО НА ЈАЗИКОТ И БИКУВИТЕ

Македонскиот јазик припаѓа на индоевропското семејство на јазици, источната подгрупа на јужнословенски јазици и е признат во светот како независен јазик. Државен е и службен јазик на Република Северна Македонија. Во однос на другите словенски јазици македонскиот јазик се истакнува со својата граматичка структура, со тоа што во него нема падежен систем.

За службен јазик е прогласен на Првото заседание на Антифашистичкото собрание на народното ослободување на Македонија, на Илиндан, 2 август 1944 година, во манастирот Свети Прохор Пчињски.

Официјалната азбука на Северна Македонија е македонската кирилица, која се состои од 31 буква, а се користи и латиницата. Првата кирилица ја напишал Климент Охридски, еден од учениците на светите Кирил и Методиј.

На 5 мај 1945 година, Народната влада на Социјалистичка Република Македонија го усвои писмото на македонскиот јазик како службено писмо, а два месеци подоцна Министерството за образование го легализираше првиот правопис со кој се кодифицира македонскиот јазик.

Македонскиот јазик се зборува во Северна Македонија, Грција, Албанија, САД, Канада, Австралија и други земји, а има статус на малцински јазик во Србија, Албанија и Романија.

На овој ден сакаме да се потсетиме дека македонското национално малцинство во Србија го користи законското право да го користи својот мајчин јазик во образованието, културата и информирањето.

ОБРАЗОВАНИЕ

Во областа на образованието, со ангажирање на Националниот совет на Македонците во Србија и членови на бројни здруженија на Македонците во Србија, предметот „Македонски јазик со елементи на национална култура“ се изучува во Јабука, Качарево, Лесковац, Врање, Богојевац, Вршац , Гудурица, Хајдучица, Пландиште и Нови Сад, со тенденција за отворање нови училишта. Здружението на Македонците „Вардар“ Ниш организира квиз за деца, на македонски јазик „Запознај ја татковината на твоите родители и претци за да ја сакаш повеќе“.

Македонскиот јазик го изучуваат студентите на Филозофскиот факултет во Ниш од 1 октомври 1987 година, каде што има лекторат за македонски јазик.

КУЛТУРА

Во областа на културата, Македонската национална заедница во Србија врши бројни активности. Во Нови Сад, Ниш и Белград успешно се одржуваат традиционалните „Денови на македонската култура“, а манифестации се одржуваат и на други места, како „Гравче на тавче“, „Гајдашка средба“, „Гоцеви денови“, се одбележуваат државни празници, посебно Илинден, се представува македонската национална кујна и се реализираат и бројни други активности. Членовите на Здружението на Македонците „Вардар“ Ниш се особено активни во претставувањето на богатата македонска национална кујна.

ИНФОРМАЦИИ

Се постигнуваат значајни резултати во областа на информирањето на македонскиот јазик. На РТВ Војводина се емитуваат следниве емисии на македонски јазик: „Македонско сонце“ и радио емисијата „Македонија“, на РТВ Панчево емисијата „У духу Македоније“, на регионалната РТВ Дунав емисија „Лепоте Македоније“ и на РТВ Фокус, Врање разгледница на емисијата „Македонска разгледница“.

Издавачка установа „Македонски информативен и издавачки центар“ со седиште во Панчево, еднаш месечно на македонски јазик ги издава информативното списание „Македонска виделина“ и списанието за деца „Зуница“ кои ги доставува во два примерока и до читалната на Народната библиотека „Стеван Сремац“ Ниш, и квартално списанието „Видело”.

Здружението на Македонците „Вардар“ Ниш веќе повеће години ги претставува своите активности во областа на културата и одбележувањето значајни датуми на ТВ Зона плус, Белами, и Нишка телевизија а последните две години учествува во реализацијата на проектот на ТВ Зона плус “Македонски приказни“, текстови на македонски и српски јазик се поставуваат на сајтот на ТВ Зона плус.

На крајот, би заклучил со добро познатиот факт: „Народот може да постои без држава, но не и без јазик“, па затоа е важно правото на секој да го користи својот мајчин јазик да се почитува и применува во секојдневниот живот. во текот на целата година а не само на овој ден.

Благе Петрушевски, претседател на

Здружението на Македонци „Вардар“ Ниш

MAKEDONSKI KAO MATERNJI JEZIK – PONOS I PRAVO!

Svako ima pravo da se na svom maternjem jeziku raste, razvija se, obrazuje, informiše, kulturno obogaćuje! To na Međunarodni dan maternjeg jezika ističe Blage Petruševski, predsednik Udruženja “Vardar” – Niš, koje okuplja pripadnike makedonske nacionalne zajednice, ali I pripadnike drugih naroda.

U svojevrsnom proglasu Udruženja Vardar povodom ovog dana, koje potpisuje Petruševski, navodi se da žele da podsete “kako makedonska nacionalna manjina u Srbiji ostvaruje pravo na upotrebu materinjeg jezika u obrazovanju, kulturi i informisanju.”

UDRUŽENJE GRAĐANA MAKEDONSKE NACIONALNE MANJINE NIŠAVSKOG OKRUGA „VARDAR“ NIŠ O MEĐUNARODNOM DANU MATERINJEG JEZIKA, 21. FEBRUARU I O MAKEDONSKOM JEZIKU

Bez obzira da li ste u nekoj zemlji pripadnik većinskog ili nekog manjinskog naroda, pravo svakoga je da može da se koristiti svojim materinjim jezikom, da na njemu bude informisan, da se na njemu obrazuje i ispunjava svoje kulturne potrebe i da na taj način neguje jezik zajednice kojoj pripada. Ova prava pripadnici makedonske nacionalne manjine u Srbiji uživaju.

Generalna skupština UNESKA je 1999. godine 21. februar proglasila kao Međunarodni dan materinjeg jezika. Proglašen je u znak sećanja na studente koji su ubijeni 21. februara 1952. godine u Daki, u istočnom Pakistanu (danas Bangladeš), jer su protestovali zbog toga što njihov maternji jezik nije proglašen službenim.

Udruženje građana makedonske nacionalne manjine Nišavskog okruga „Vardar“ Niš želi da u ovoj godini, u kojoj obeležava 20 godina postojanja i rada, na ovaj način obeleži ovaj dan i da istakne sve lepote i značaj savremenog materinjeg – makedonskog jezika, na koji smo izuzetno ponosni a koji u Nišu koristi oko 1000 građana.

POREKLO JEZIKA I PISMA

Makedonski jezik pripada indoevropskoj porodici jezika, istočnoj podgrupi južnoslovenskih jezika i u svetu je priznat kao samostalni jezik. Službeni je jezik Repulike Severne Makedonije. U odnosu na ostale slovenske jezike, makedonski jezik se ističe svojom gramatičkom strukturom, u njemu nema padežnog sistema.

Za službeni jezik proglašen je na Prvom zasedanju Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Makedonije, na Ilindan, 2. avgusta 1944. godine, u manastiru Sveti Prohor Pčinjski.

Službeno pismo Severne Makedonije je makedonska ćirilica, koja se sastoji od 31 slova, a koristi se i latinično pismo. Prvu ćiriličnu azbuku napisao je Kliment Ohridski, jedan od učenika svetih Ćirila i Metodija.

5. maja 1945. godine Narodna vlada Socijalističke Republike Makedonije usvojila je azbuku makedonskog jezika kao zvanično pismo, a dva meseca kasnije Ministarstvo prosvete je legalizovalo prvi pravopis kojim je kodifikovan makedonski jezik.

Makedonski jezik se govori u Severnoj Makedoniji, Grčkoj, Albaniji, SAD, Kanadi, Australiji i drugim zemljama, a ima status jezika nacionalne manjine u Srbiji, Albaniji i Rumuniji.

Na ovaj dan želimo da se podsetimo kako makedonska nacionalna manjina u Srbiji ostvaruje pravo na upotrebu materinjeg jezika u obrazovanju, kulturi i informisanju.

OBRAZOVANJE

U oblasti obrazovanja, angažovanjem Nacionalnog saveta Makedonaca u Srbiji i članova brojnih udruženja Makedonaca u Srbiji, izučava se predmet „Makedonski jezik sa elementima nacionalne kulture“ u Jabuci, Kačarevu, Leskovcu, Vranju, Bogojevcu, Vršcu, Gudurici, Hajdučici, Plandište i Novom Sadu, sa tendencijom otvaranja novih škola.

Udruženje Makedonaca „Vardar“ Niš organizuje kviz za decu, na makedonskom jeziku „Upoznaj domovinu svojih roditelja da bi je više voleo“.

Makedonski jezik izučavaju studenti na Filozofskom fakultetu u Nišu od 1. oktobra 1987.odine, gde se nalazi i lektorat za makedonski jezik.

KULTURA

U oblasti kulture, makedonska nacionalne zajednice u Srbiji ostvaruje brojne aktivnosti. U Novom Sadu, Nišu i Beogradu uspešno se održavaju tradicionalni „Dani makedonske kulture” a realizuju se i manifestacije u drugim mestima: „Gravče na tavče“, „Susret gajdaša“, „Gocevi dani“, obeležavaju se državnih praznici, posebno Ilindan, predstavlja se makedonska nacionalna kuhinja i realizuju se druge brojne aktivnosti.

Članovi Udruženja Makedonaca „Vardar“ Niš posebno su aktivni u predstavljanju bogate makedonske nacionalne kuhinje.

INFORMISANJE

U oblasti informisanja na makedonskom jeziku, na RTV Vojvodina realizuju se emisije na makedonskom jeziku: “Makedonsko sunce” i radio emisija “Makedonijum”, na RTV Pančevo emisija “U duhu Makedonije”, na regionalnoj RTV Dunav emisija “Lepote Makedonije” i na RTV Fokus – Vranje emisija “Makedonska razglednica”.

Novinsko izdavačka ustanova “Makedonski informativno-izdavački centar” sa sedištem u Pančevu, na makedonskom jeziku štampa jednom mesečno informativni časopis „Makedonska videlina“ i dečji časopis “Zunica” koje po dva primerka dostavlja čitaonici Narodne biblioteke „Stevan Sremac“ Niš, i tromesečno časopis “Videlo”.

Udruženje Makedonaca „Vardar“ Niš više godina unazad je na TV Zona plus, Belami i Niškoj televiziji predstavljalo svoje aktivnosti u oblasti kulture i obeležavanju značajnih datuma, a zadnje dve godine učestvuje u realizaciji projekta TV Zona plus „Makedonske priče“ koje se na makedonskom i srpskom jeziku postavljaju na sajtu TV Zone plus.

Na kraju bih zaključio sa poznatom činjenicom: „Narod može da postoji bez države, ali ne i bez jezika“, zato je važno da se u svakodnevnom životu poštuje i primenjuje pravo svakoga na upotrebu materinjeg jezika, tokom cele godine a ne samo na ovaj dan.

Blage Petruševski, predsednik

Udruženja Makedonaca „Vardar“ Niš

Ovaj projekat sufinansiran je sredstvima Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.